Pruszków: Kościół pw. św. Kazimierza

Zanim została utworzona parafia św. Kazimierza wieś Pruszków należała do dwóch od dawna istniejących parafii – Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Żbikowie (Helenów, Nowa Wieś, domy w Pruszkowie przy obecnej stacji PKP) oraz św. Apostołów Piotra i Pawła w Pęcicach (Ostoja, Wrzesinek, Granica).

W związku z powstaniem w Pruszkowie przystanku kolejowego Drogi Żelaznej Warszawsko–Wiedeńskiej (kwiecień 1845) nastąpił szybki rozwój przemysłu w Pruszkowie, a co za tym idzie bardzo duży wzrost liczby ludności. Ks. Edward Detkens, ówczesny wikariusz parafii na Żbikowie, chodząc po kolędzie zauważył niedostateczne zaspokojenie potrzeb duchowych mieszkańców osiedla domków jednorodzinnych. Uznał, że wynika to z utrudnionego dostępu do kościoła, spowodowanego dużą odległością osiedla od kościoła parafialnego. W związku z tym zaproponował wybudowanie niewielkiej kaplicy, tak aby nowo osiedlający się wierni mogli bez przeszkód uczestniczyć w niedzielnej Mszy św. Władze kościelne wyraziły zgodę na powstanie kaplicy jako filii parafii na Żbikowie.

W 1902r. powstał komitet organizacyjny ds. budowy tymczasowej kaplicy, w skład którego weszli zamożni mieszkańcy wsi: hrabia Antoni Potulicki – właściciel dóbr Pruszkowa i okolic, inż. Stanisław Majewski – właściciel Fabryki Ołówków, Józef Bielawski – właściciel pierwszych aptek w Pruszkowie i w Żbikowie, inż. Stanisław Starzyński i Andrzej Gros. Dzieło budowy kaplicy opieką duchową i inspiracją otaczał ks. E. Detkens.

Prowizoryczną, drewnianą kaplicę wybudowano na placu ofiarowanym przez hr. Antoniego Potulickiego, na którym wcześniej znajdował się targ.

Budowa nowego kościoła
Kaplicę zbudowano szybko, przy dużym zainteresowaniu i zaangażowaniu wiernych. Z tego powodu komitet budowlany rozpoczął starania o uzyskanie zezwolenia na budowę kościoła. Pojawiły się trudności zarówno ze strony władz rosyjskich, które były przeciwne budowie, jak i ze strony macierzystej parafii na Żbikowie, która w tym samym czasie planowała budowę obecnego kościoła pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny.

Mimo to w 1902r. powstał i został zatwierdzony projekt kościoła pw. św. Kazimierza. Wykonał go prof. inż. arch. Czesław Domaniewski (1861–1936), absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu, współpracownik architekta prof. Józefa Dziekońskiego.

W 1903r. odbyło się pierwsze ogólne zebranie komitetu organizacyjnego z mieszkańcami Pruszkowa, podczas którego wszyscy zadeklarowali pomoc oraz zebrano 4 tysiące rubli w gotówce. Hrabia Antoni Potulicki ofiarował 100 tys. sztuk cegły z własnej cegielni oraz 1 milion cegły po zniżonej cenie.

6 lipca 1907r. proboszcz parafii na Żbikowie ks. Marian Szczucki przy licznym udziale wiernych uroczyście poświęcił plac pod budowę kościoła. W pierwszej fazie budowy wykonano fundamenty i mury kościoła do 5 metrów wysokości. Kościół usytuowano tak, że istniejąca drewniana kaplica znalazła się w środkowej nawie wznoszonej świątyni. W miarę postępu robót kaplica przeszkadzała i hamowała prace budowlane, dlatego rozebrano ją i postawiono obok kościoła.

Ponieważ wierni domagali się wyznaczenia na stałe księdza do pracy duszpasterskiej, Kuria Metropolitalna Warszawska w grudniu 1909r. mianowała ks. E. Detkensa administratorem (rektorem) filialnej kaplicy. Do obowiązków rektora należało: odprawianie nabożeństw, prowadzenie katechizacji w miejscowych szkołach, czynny udział w pracach komitetu budowy kościoła. Jednak merytoryczny zarząd i administracja kaplicy dalej należały do proboszcza par. na Żbikowie.

Dzięki staraniom pierwszego organisty, Aleksandra Gawrońskiego na Święta Wielkanocne zostały zakupione organy o pięciu głosach. Wykonała je firma Adolfa Hohmana z Warszawy. Służyły one parafii aż do 1995r.

31 grudnia 1911r. ks. E. Detkens odszedł po dwuletniej pracy. Na jego miejsce mianowano nowego rektora ks. Witolda Rostkowskiego, który w maju 1912r. rozpoczął drugą serię prac budowlanych: mury świątyni wzniesiono pod dach, który częściowo pokryto dachówką.

Nowa parafia
Parafia św. Kazimierza w Pruszkowie została erygowana 9 czerwca 1913r. przez arcybiskupa i metropolitę warszawskiego ks. Kard. Aleksandra Kakowskiego.

Do dzisiaj nie wiadomo dlaczego na jej patrona wybrano właśnie św. Kazimierza Królewicza. Warto jednak wspomnieć, że w archidiecezji warszawskiej znajdują się tylko dwa kościoły pod wezwaniem tego świętego (drugi jest w Warszawie).

Granice nowej parafii były następujące: od północnego–wschodu aż do rzeki Utraty, od północnego–zachodu aż do toru kolejowego i do wsi Józefów, z zachodu i południa według dawnej granicy parafii żbikowskiej. Parafia liczyła około 6 tysięcy wiernych.

29 czerwca 1913r. w uroczystość świętych Apostołów Piotra i Pawła miało miejsce uroczyste wprowadzenie pierwszego proboszcza parafii, którym został mianowany ks. Wincenty Burakowski. To on kupił od gospodarzy z Nowej Wsi 3 morgi ziemi pod cmentarz grzebalny (obecny pruszkowski cmentarz, który potem powiększono) oraz niewielki plac pod budowę plebanii. Ponadto przeprowadził remont kaplicy i nieco ją powiększył.

Drewniana kaplica była z zewnątrz obita czarną papą, w ścianach bocznych były wysokie, wąskie, prostokątne okna. Podłoga była ułożona z desek wprost na ziemi. Wewnątrz były dwa ołtarze. Z lewej strony znajdował się dzisiaj już nieistniejący Ołtarz Serca Bożego (boczny), który został ofiarowany przez Siostry Szarytki pracujące w szpitalu w Tworkach.

I wojna światowa
Ks. W. Burakowski nie kontynuował dalszej budowy kościoła, ponieważ uniemożliwił ją wybuch I wojny światowej. Co gorsza w trakcie walk na terenie Pruszkowa w październiku 1914r. kościół został poważnie uszkodzony – pociski artyleryjskie przecięły dwa filary nośne i mocno uszkodziły strop dachu, a w murze od strony wschodniej powstało kilkanaście wyrw. Komisja budowlana oceniła straty na 25865 rubli. Według opinii budowniczego uszkodzenia mogły doprowadzić nawet do zawalenia się kościoła, jeśli nie zostanie on natychmiast należycie zabezpieczony. Na ten cel Rada Opiekuńcza Miejscowa ofiarowała 3 tys. rubli.

26 listopada 1916r. ks. W. Burakowski został mianowany proboszczem parafii Latowicz koło Mińska Mazowieckiego, a na jego miejsce przybył do Pruszkowa ks. Jan Kęsicki. Tocząca się wojna w dalszym ciągu uniemożliwiała jakiekolwiek prace budowlane przy kościele. Dlatego starania nowego proboszcza w tym zakresie koncentrowały się na zabezpieczeniu świątyni przed dalszą dewastacją.

Ks. J. Kęsicki owocnie pracował jako duszpasterz i cieszył się wielkim uznaniem wśród wiernych. To on zorganizował pierwsze misje parafialne, które przeprowadzili OO. Redemptoryści. Niestety zaledwie po 2,5 roku pełnienia posługi w parafii św. Kazimierza, w 1919r. został on przeniesiony – mianowano go proboszczem w kościele OO. Bernardynów przy ul. Czerniakowskiej w Warszawie. W kwietniu tego roku jego następcą został ks. Jerzy Kiełduszyc, który przebywał w parafii tylko 6 miesięcy. 14 listopada 1919r. zarząd parafii objął nowy proboszcz ks. Edward Tyszka.

Dokończenie budowy kościoła
Ks. E. Tyszka z wielkim zapałem i energią przystąpił do dalszej budowy kościoła oraz do uaktywnienia i odrodzenia życia religijnego w parafii. Reaktywował Komitet Budowy Kościoła, na którego czele stanął Józef Bielawski. Od 1920r. w każdą niedzielę odprawiane były 2 Msze św. – o godz. 900 i o 1100. 1 lipca dokonano rewizji dotychczasowych granic parafii, w wyniku czego zostały do niej przyłączone wsie Nowa Wieś, Pałac Helenów i Helenówek. Na dzień 31 grudnia 1921r. parafia liczyła ok. 7 tys. wiernych.

Komitet Budowy Kościoła swoje działania rozpoczął od zbierania środków na kontynuowanie budowy kościoła. Pochodziły one od indywidualnych darczyńców, instytucji pruszkowskich oraz z wpływów z różnych imprez organizowanych na terenie parafii. Jedną z nich była wielka zabawa z loterią fantową, kotylionami i letnim kinem, która odbyła się 21 maja 1922r. w parku Sokoła.

Dzięki pozyskanym funduszom latem 1922r. przystąpiono do dalszej budowy kościoła. Najpierw usunięto szkody wojenne, następnie zamknięto murem wszystkie ściany szczytowe, uzupełniono sklepienia, otynkowano całe wnętrze świątyni, oszklono wszystkie okna. W sześciu oknach wstawiono witraże, które zostały wykonane przez Zakład Witraży Żeleńskiego z Krakowa. Ułożono drewniane podłogi w prezbiterium i w zakrystii, przerobiono ołtarz główny i ambonę. Pracownicy Elektrowni Okręgowej w Pruszkowie wykonali instalację elektryczną w kościele.

9 grudnia 1923r. odbyła się uroczystość poświęcenia nowego kościoła, której przewodniczył ks. kard. Aleksander Kakowski. Podczas uroczystości Józef Markowicz, właściciel Komorowa, ofiarował na dalszy zakup witraży sto funtów szterlingów w złocie. Za te pieniądze zakupiono witraż przedstawiający św. Kazimierza. Zaprojektował go artysta malarz Karol Maszkowski z Krakowa, a wykonała firma F. Białkowskiego z Warszawy w 1925r.

5 maja 1924r. przystąpiono do murowania obu wież, których budowa trwała do 1926r. Ponieważ brakowało funduszy, postanowiono na razie nie stawiać na nich dwudziestometrowych gotycko-romańskich hełmów. Zamiast tego zakończono je dachem w formie ostrosłupów, które zaprojektował inż. arch. C. Domaniewski, i pokryto blachą. W 1926r. wybudowano mury pod chór kościelny, a w 1928r. ustawiono na chórze organy i powiększono je o dwa głosy.

Następnie przystąpiono do budowy prezbiterium i dolnego kościoła. Wiosną 1929r. rozpoczęto kopanie fundamentów, a 23 czerwca odbyło się uroczyste poświęcenie kamienia węgielnego. W maju 1931r. budowa prezbiterium została przerwana aż do 1934, ponieważ w tym czasie parafia kupiła budynek mieszkalny przeznaczony na plebanie, który do tej pory służy za mieszkania dla księży. Prezbiterium ukończono i połączono z kościołem dopiero w październiku 1936r.

W tym samym miesiącu zmarł projektant kościoła inż. arch. Czesław Domaniewski, który do końca swego życia kierował jego budową. Pierwsze nabożeństwo w nowym kościele i nowym prezbiterium zostało odprawione w jego intencji 17 października 1936r.

Od tej pory wszystkie nabożeństwa były odprawiane w nowym prezbiterium.

Konsekracja kościoła
W niedzielę 2 marca 2014, po zakończonej instalacji ogrzewania podłogowego, odbyła się konsekracja kościoła.

Msze Święte:
Niedziela 6:00, 7:30, 9:00, 10:30 dla dzieci, 12:00 Suma, 13:15, 18:00 Msza dla młodzieży.
Msza Święta dla osób niesłyszących odbywa się w każdą drugą niedzielę miesiąca o 15:00.
Dni Powszednie: 6:30 8:00 17:30 18:00

Ads Blocker Image Powered by Code Help Pro

Wyłącz adblocka!

Wykryliśmy, że używasz rozszerzeń do blokowania reklam. Utrzymujemy się wyłącznie z reklam. Wesprzyj nas, wyłączając je.